هنر خوشنویسی، نگارش حروف و کلمات به شکلی زیبا و هنرمندانه می باشد. این هنر اصیل ایرانی، از دیرباز مورد توجه بسیاری از هنرمندان و ادب‌دوستان بوده است. خلق یک اثر خوشنویسی، نیازمند ابزار و لوازم خاص خود است.
در این مقاله، به معرفی وسایل ضروری خوشنویسی می‌پردازیم تا گامی در جهت آشنایی هر چه بیشتر شما با این هنر فاخر برداشته باشیم.
قلم، مرکب و کاغذ، سه عنصر جدایی‌ناپذیر در خطاطی و جزو وسایل ضروری خوشنویسی هستند که هر کدام نقشی اساسی در خلق یک اثر هنری ایفا می‌کنند. قلم خوشنویسی، ابزاری ظریف و حساس است که انتخاب نوع مناسب آن، در کیفیت خط و خوشنویسی شما بسیار مؤثر خواهد بود.
مرکب نیز به عنوان رنگ و جوهر خوشنویسی، در تنوع رنگی و غلظت‌های مختلف موجود است. انتخاب نوع مناسب مرکب، به نوع قلم و کاغذ شما بستگی دارد. کاغذ خوشنویسی نیز باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد تا به حرکت روان قلم و جذب مناسب مرکب کمک کند.
علاوه بر این سه عنصر اصلی، ابزارهای دیگری نیز در خوشنویسی به کار می‌روند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. قلمتراش، قطزن، لیقه، زیردستی یا زیرمشق، دوات و قلمدان از جمله این ابزارها هستند. در این مقاله، به بررسی مشخصات و ویژگی‌های هر یک از این ابزارها می‌پردازیم و نکات لازم برای انتخاب و استفاده از آنها را ارائه می‌کنیم.
وسایل ضروری خوشنویسی: مهمترین ابزار
- قلم‌نی: قلم‌نی، یکی از مهمترین ابزارها و وسایل ضروری خوشنویسی است که از ساقه گیاه نی ساخته می‌شود. این قلم‌ها در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف وجود دارند و انتخاب نوع مناسب آن، به نوع خط و سلیقه خوشنویس بستگی دارد. قلم‌نی به دلیل ظرافت و انعطاف‌پذیری، امکان خلق خطوط نازک و ضخیم را به خوشنویس می‌دهد و برای نوشتن انواع خطوط نستعلیق، شکسته‌نستعلیق، ثلث و نسخ مناسب است.
- کاغذ: کاغذ یکی دیگر از وسایل ضروری خوشنویسی می باشد که باید دارای سطحی صاف و یکدست باشد تا مرکب به راحتی روی آن حرکت کند و از لبه‌ها پخش نشود. همچنین، کاغذ باید قابلیت جذب مناسب مرکب و ضخامت کافی داشته باشد تا از پشت‌نویسی و جوهرریزی جلوگیری کند. کاغذهای مخصوص خوشنویسی در انواع مختلفی مانند کاغذ گلاسه، کاغذ کاهی و کاغذ پوستی موجود هستند.
- مرکب: مرکب، مایعی رنگی است که برای نوشتن و نقاشی به کار می‌رود. مرکب‌های خوشنویسی در دو نوع سنتی و صنعتی تولید می‌شوند. مرکب‌های سنتی از موادی مانند دوده، صمغ و زعفران تهیه می‌شوند و دارای تنوع رنگی بالایی هستند. مرکب‌های صنعتی نیز از مواد شیمیایی ساخته می‌شوند و به دلیل قیمت مناسب و سهولت استفاده، مورد استقبال بسیاری از خوشنویسان قرار گرفته‌اند.
- دوات: دوات، ظرفی است که برای نگهداری مرکب استفاده می‌شود. دوات‌ها در جنس‌های مختلفی مانند شیشه، چینی و سفال تولید شده و در اندازه‌های مختلف موجود هستند.
- لیقه: لیقه، تکه‌ای نخ یا الیاف ابریشمی است که در داخل دوات قرار داده می‌شود و به جذب مرکب اضافی قلم کمک میکند. همچنین از غلیظ شدن و لخته شدن مرکب جلوگیری می‌نماید.
سایر وسایل ضروری خوشنویسی
علاوه بر قلم‌نی، کاغذ، مرکب، دوات و لیقه که به آنها اشاره کردیم، برخی دیگر از وسایل ضروری خوشنویسی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خودنویس: خودنویس، یکی دیگر از وسایل ضروری خوشنویسی و ابزاری نوین برای خوشنویسی است که به دلیل سهولت استفاده و عدم نیاز به مرکب و دوات، مورد استقبال بسیاری از افراد قرار گرفته است. این ابزار فشار بر دست را کاهش می دهد و باعث حرکت روان بر روی کاغذ می شود. خودنویس‌های مخصوص خوشنویسی، در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف وجود دارند و امکان نوشتن انواع خطوط را به خوشنویس می‌دهند. در ضمن هنگام استفاده از خودنویس دیگر نیازی به تراشیدن قلم یا استفاده از دوات نخواهید داشت.
- قلمتراش: قلمتراش، چاقویی ظریف و بسیار تیز برای تراشیدن قلم‌نی است. قلم‌تراش‌ها در انواع مختلفی مانند قلمتراش دستی، قلمتراش برقی و قلمتراش مکانیکی و با یک تیغه یا دو تیغه وجود دارند.
- قطزن: قطزن، ابزاری برای بریدن نوک قلم‌نی است. زمانی که با قلم تراش، قلم نی تراشیده می شود بایستی روی یک وسیله سخت و غیرقابل انعطاف قرار داده شود و با یک فشار ناگهانی در زاویه مطلوب، نوک آن بریده شود. و این عمل روی قطزن انجام می شود. قط‌زن‌ها در انواع مختلفی مانند قطزن دستی و قطزن برقی وجود دارند. استفاده از قطزن، به ظرافت و دقت عمل نیاز دارد.
- زیردستی یا زیرمشق: زیردستی یا زیرمشق، صفحه‌ای است که برای محافظت از میز کار در برابر مرکب و جوهر استفاده می‌شود. زیردستی یا زیرمشق‌ها در جنس‌های مختلفی مانند چرم، پلاستیک و نمد تولید می‌شوند.
قلمدان: قلمدان، جعبه‌ای برای نگهداری قلم‌نی، قلمتراش، قطزن و سایر وسایل ضروری خوشنویسی است. قلمدان‌ها در جنس‌های مختلفی مانند چوب، چرم و فلز تولید می‌شوند و در اندازه‌های مختلف موجود هستند.
این مقاله میتواند برای شما مفید باشد : *مقرون به صرفه ترین روش برای یادگیری خوشنویسی + نکات مهم*
سایر وسایل غیر ضروری
- سنگ تیزکن قلمتراش: سنگی مخصوص برای تیز کردن قلمتراش
- مِسطره یا مِسطر: خط‌کشی برای رسم خطوط راهنما و تعیین سطرها در خوشنویسی و کمک به نوشتن روی خطوط موازی
- محافظ قلم: برای جلوگیری از خشک شدن نوک قلم‌نی
- دستمال: برای تمیز کردن قلم و مرکب
- قیچی یا کاتر: برای بریدن کاغذ
- گونیا: برای رسم خطوط صاف
- پرگار: برای رسم دایره و منحنی
- خط کش T
آموزشگاه هنرجو: مرجع آموزش خوشنویسی بصورت مجازی در ایران
در پایان مبحث وسایل ضروری خوشنویسی ، باید متذکر شویم که هنر خوشنویسی، هنری اصیل و فاخر است که از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. خلق یک اثر خوشنویسی، نیازمند صبر، حوصله و تمرین فراوان است و انتخاب ابزار مناسب خوشنویسی، در کیفیت خط و خوشنویسی شما بسیار مؤثر خواهد بود. علاوه بر ابزار مناسب، برای پیشرفت در خوشنویسی به موارد زیر نیز نیاز دارید:
- تمرین مداوم: برای پیشرفت در هر هنری، نیاز به تمرین مداوم و مستمر دارید. خوشنویسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. هر چه بیشتر تمرین کنید، مهارت شما در خوشنویسی بیشتر خواهد شد.
- صبر و حوصله: خوشنویسی، هنری ظریف و دقیق است که نیاز به صبر و حوصله دارد. در هنگام خوشنویسی، سعی کنید عجله نکنید و با دقت و ظرافت کار کنید.
- استفاده از منابع آموزشی: منابع آموزشی متعددی در زمینه خوشنویسی وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. کتاب‌ها، مقالات، فیلم‌های آموزشی و کلاس‌های خوشنویسی از جمله این منابع هستند.
ما در مجموعه هنرجو با اعتقاد به ارزش‌های هنری و فرهنگی کشور، دوره‌های آموزش خوشنویسی با کیفیت و اصولی را ارائه می‌دهیم. این دوره‌ها توسط اساتید مجرب و باتجربه برگزار شده و شامل محتواهای آموزشی به روز در قالب ویدئو، جزوه و سایر رسانه‌های آموزشی می باشند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام با شماره تماس 09011890638 تماس بگیرید.